ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਲੇਖ: ਵਿਸਾਖੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਮਿਹਨਤ, ਆਤਮਾਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਵੈਸਾਖ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸੰ
ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਲੇਖ (Essay on Baisakhi in Punjabi Language)
ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਲੇਖ: ਵਿਸਾਖੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਮਿਹਨਤ, ਆਤਮਾਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਵੈਸਾਖ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਰੇਕ ਸਾਲ 13 ਜਾਂ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਸਾਖੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਰੰਗ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਬੀਜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬੋਦੇ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ, ਉਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਆਸ ਵੀ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਪਹਿਲਾ ਅੰਕੁਰ ਫੁੱਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਸਦਾ ਹੀ ਮੌਸਮ ਦੀ ਮਾਰ, ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਆਏ ਹਨ। ਜਦ ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ ਦੀਆਂ ਠੰਢੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਕੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਕੋ ਦੋਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ – "ਹੇ ਰੱਬਾ! ਮੇਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਅੰਨ ਹੋਵੇ ਕਿ ਧਰਤੀ ਸੋਨੇ ਵਰਗੀ ਲੱਗੇ।"
"ਵਿਸਾਖੀ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਢੰਗ"
ਵਿਸਾਖੀ ਆਉਂਦਿਆਂ ਪੂਰਾ ਪਿੰਡ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ‘ਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਢੋਲ ਵੱਜਦੇ ਹਨ, ਗਿੱਧਾ ਤੇ ਭੰਗੜਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। "ਜੱਟਾ ਆਈ ਵਿਸਾਖੀ" ਦੀ ਗੂੰਜ ਹਰ ਪਾਸੇ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਨ, ਅਰਦਾਸ, ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਕਰਾਹ ਪਰਸ਼ਾਦ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸਮੂਹਿਕ ਖੁਸ਼ੀ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ੱਲ ਅੱਗ ਨੂੰ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅੰਗੀਕਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ *"ਸਾਨੂੰ ਰੱਬ ਨੇ ਇਹ ਅੰਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਜਗਤ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।"
"ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵ"
ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਭਰੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਮੌਸਮ ਦੀ ਮਾਰ, ਕਰਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬੋਝ ਅਤੇ ਅਣਸ਼ੁਚੀਤ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਮਾਜ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ – ਉਹ ਅੰਨ ਉਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿਸਾਨ ਅਕਸਰ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉੱਚੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਦਾਤਾ-ਭਾਵਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ‘ਅੰਨਦਾਤਾ’ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਵੈਸਾਖੀ ਦੀ ਰਾਤ, ਨਵੇਂ ਅੰਨ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਅਰਪਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ ਰੱਬ ਨੂੰ ਸਮਰਪਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਹੈ।
"ਵਿਸਾਖੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ"
ਵਿਸਾਖੀ ਸਿਰਫ਼ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਵੀ ਡੂੰਘੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। 1699 ਈ. ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪਹਿਚਾਣ ਅਤੇ ਆਤਮਗੌਰਵ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਬਣਾਇਆ, ਅਤੇ ਇਹ ਪੰਥ ਤਿਆਗ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਿਆ। "ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ!" ਦੀ ਗੂੰਜ ਆਜ ਵੀ ਵਿਸਾਖੀ ਦਿਨ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
1919 ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵਾਏਤਮਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਲਿਆਵਾਲਾ ਬਾਗ ਹਤਿਆਕਾਂਡ ਵਜੋਂ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਬੇਗੁਨਾਹ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਵਾਈਆਂ, ਪਰ ਇਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਵਿਅਰਥ ਨਹੀਂ ਗਈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਤਾਕਤਵਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
"ਨਵਾਂ ਸਮਾਜ, ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ"
ਅੱਜ ਦਾ ਜਗਤ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤੇ-ਨਾਤੇ, ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਾਂਝੀ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਰੰਗਤ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਫਿੱਕੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ, ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਉਭਰੀ ਹੈ।
ਵਿਸਾਖੀ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਖੇਤੀ ਦਾ ਉਤਸਵ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਮਿਹਨਤ, ਆਸਥਾ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਵੀ ਅੰਨ ਉੱਗੇਗਾ, ਜਿਥੇ ਵੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਆਦਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਥੇ ਵਿਸਾਖੀ ਦੀ ਗੂੰਜ ਸਦੀਵ ਤਕ ਰਹੇਗੀ।
.webp)
COMMENTS